Dijital Delil Toplama ve Yasal Süreçler: Adli Bilişimde Doğru Yaklaşım
Giriş
Adli bilişim uzmanları için dijital delil toplama süreci, işin en kritik aşamalarından biridir. Bir delilin mahkemede kabul edilmesi için sadece teknolojik bilgi değil, aynı zamanda doğru yöntemler ve hukuki prosedürler de eksiksiz uygulanmalıdır.
Bu yazıda, dijital delil toplama adımlarından yasal standartlara ve mahkeme sürecine kadar bilmeniz gereken her şeyi sade ve anlaşılır bir dille ele alıyoruz.
Dijital Delil Toplama Süreci
Dijital delil toplama, belirli aşamalardan oluşan hassas bir iştir. Bu adımların her biri, delilin güvenliğini ve geçerliliğini doğrudan etkiler.
Temel Adımlar
- Cihazın Fiziksel İncelenmesi:
İncelemeye başlamadan önce cihazın dış yapısı, bağlantı portları, mevcut aksesuarlar ve fiziksel hasar olup olmadığı kontrol edilmelidir. - Ekran ve Bellek Verilerinin Kaydedilmesi:
Cihaz açıksa, geçici bellekten ve ekran görüntüsünden veri kaybı olmadan bilgi alınmalıdır. - Disk İmajı Alınması:
Cihazın tüm verilerini birebir (bit-by-bit) kopyalamak, sonrasında yapılacak analizler için güvenli bir zemin oluşturur. :::BİLGİ Veri imajı almak için en çok kullanılan yazılımlar:
FTK (Forensic Toolkit) ve EnCase. ::: - Veri Değişimini Engellemek:
Write-blocker kullanarak cihaz üzerinde doğrudan değişiklik yapılması önlenir. - Belgelendirme:
Toplama sürecinin her aşaması ayrıntılı şekilde kaydedilmelidir. Bu belgeler, mahkeme sürecinde hayati önem taşır.
Yasal Düzenlemeler ve Uluslararası Standartlar
Dijital deliller, yalnızca teknik olarak değil, hukuki olarak da geçerli olmalıdır. Bu nedenle, işlemler yerel ve uluslararası yasalara uygun şekilde yapılmalıdır.
Uygulanması Gereken Yasal Düzenlemeler
- Yerel Kanunlar:
Bulunulan ülkenin dijital veri toplama ve gizliliğe dair yasalarına tam uyum sağlanmalıdır. - Uluslararası Standartlar:
- ISO/IEC 27037: Dijital delil toplama ve saklama süreçlerini standartlaştırır.
- ACPO Good Practice Guide: İngiltere’deki adli bilişim uygulamaları için temel referans dokümandır.
Yasal prosedürlere uyulmaması halinde, topladığınız tüm dijital deliller mahkemede reddedilebilir!
Delil Zinciri (Chain of Custody) ve Mahkeme Süreci
Dijital delilin güvenilirliği, delil zincirinin eksiksiz tutulmasına bağlıdır. Her hareketin ve her işlem adımının belgelenmesi şarttır.
Delil Zincirinin Oluşturulması
- Toplama:
Delili kim, hangi koşullarda ve hangi yöntemle topladı? - Taşıma:
Delil bir yerden başka bir yere götürülürken hangi süreçler izlendi? - İnceleme:
Delil üzerinde yapılan analizlerin detayları nelerdir? - Raporlama:
Tüm süreç, şeffaf ve izlenebilir şekilde rapor haline getirilmelidir.
:::DİKKAT Delil zincirindeki bir eksiklik veya hata, delilin güvenilirliğini tamamen ortadan kaldırabilir! :::
Mahkemeye Dijital Delil Sunumu
- Delilin, bütünlük testlerinden (hash değerleri gibi) geçmiş olması gerekir.
- Kullanılan yöntemler, araçlar ve analizler net bir şekilde belgelenmelidir.
- Adli bilişim uzmanı, delilin nasıl elde edildiğini ve neden güvenilir olduğunu açık bir şekilde mahkemede ifade edebilmelidir.
Hızlı Bilgiler (Cheat Sheet)
- Delil Zinciri (Chain of Custody):
Toplama, taşıma, inceleme ve raporlama adımlarının eksiksiz kaydedilmesi sürecidir. - ISO/IEC 27037:
Dijital delil toplama ve koruma standartlarını belirler. - ACPO Good Practice Guide:
İngiltere’de dijital delil toplama ve analiz yöntemlerini standartlaştırır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1:
Dijital delil toplarken neden write-blocker kullanılır?
Cevap:
Write-blocker cihazı, orijinal veriler üzerinde değişiklik yapılmasını önler ve delilin bütünlüğünü korur.
Soru 2:
Veri imajı alırken hangi araçlar tercih edilir?
Cevap:
En çok kullanılan araçlar: FTK ve EnCase yazılımlarıdır.
Soru 3:
Delil zinciri kaydı neden bu kadar önemlidir?
Cevap:
Delilin mahkemede geçerli sayılabilmesi için, her adımın belgelenmiş ve izlenebilir olması gerekir. Aksi halde delil geçersiz sayılabilir.