Adli Bilişimde Sosyal Medya Analizi: Dijital İzlerin Peşinde
Giriş:
Sosyal medya artık hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Ancak kullanıcıların bıraktığı dijital izler, adli bilişim uzmanları için çok değerli bilgiler sunabiliyor. Bu yazımızda, sosyal medya platformlarından hangi verilerin elde edilebileceğini, bu verilerin nasıl analiz edildiğini ve olay çözümüne nasıl katkı sağlandığını kapsamlı şekilde öğreneceğiz.
1. Sosyal Medya ve Adli Bilişim
Sosyal medya platformları (Facebook, Instagram, X (eski Twitter), TikTok, WhatsApp vb.), kullanıcıların kimlik bilgileri, iletişim kayıtları, konum verileri gibi çok sayıda önemli veri barındırır.
Toplanabilecek Veriler:
- Kullanıcı Profili: Ad, soyad, e-posta, telefon numarası, doğum tarihi, profil fotoğrafı
- Mesajlaşmalar: Özel mesajlar (DM), yorumlar, gönderiler
- Multimedya İçerikleri: Fotoğraflar, videolar, sesli mesajlar
- IP Adresleri ve Konum Bilgileri: Kullanıcının internete bağlandığı lokasyon verileri
- Etkinlik Zamanı ve Zaman Damgaları: Yapılan işlemlerin zamanı
- Bağlantılı Hesaplar ve Arkadaş Listeleri
:::BİLGİ
Sosyal medya verileri, bir olayın kim, ne zaman, nerede ve nasıl gerçekleştiğini anlamada kritik ipuçları sağlayabilir.
:::
2. Sosyal Medya Verilerinin Toplanması
Sosyal medya verilerini toplamak için çeşitli adli bilişim araçları ve yöntemler kullanılır.
Kullanılan Adli Bilişim Araçları:
- X1 Social Discovery: En popüler sosyal medya analiz aracıdır.
- Magnet AXIOM: Mobil cihaz ve sosyal medya verilerini birlikte incelemeye olanak tanır.
- Belkasoft Evidence Center: Sosyal medya, tarayıcı, mesajlaşma verilerini analiz edebilir.
Toplama Yöntemleri:
- Adli Görüntü Alma (Imaging): Cihazdan mantıksal veya fiziksel veri kopyası çıkarılır.
- API Kullanımı: Sosyal medya API’leri üzerinden doğrudan veri çekilebilir. (⚠️ Yasal izin gerekir!)
- Hukuki Yollar: Mahkeme kararı ile doğrudan sosyal medya şirketlerinden veri talep edilebilir.
Veri toplarken yasal izinlerin mutlaka alınmış olması gerekir. Aksi takdirde kanun dışı işlem yapılmış olur!
3. Sosyal Medya Verilerinin Analizi
Elde edilen sosyal medya verileri detaylı analiz sürecinden geçirilir.
Kronolojik (Zaman Bazlı) Analiz:
- Olayların zaman sıralamasının yapılması
- İletişim kurulan kişilerin tespiti
- Gönderilerin olayla ilişkili zamanlarda paylaşılmış olması
İlişki (Ağ) Analizi:
- Sık iletişim kurulan kişilerin belirlenmesi
- Suç ortaklarının veya örgütsel bağlantıların ortaya çıkarılması
Konum Analizi:
- Multimedya içeriklerine gömülü GPS verilerinin çıkarılması
- Check-in kayıtları ve yer bildirimi geçmişi üzerinden hareket izlerinin analizi
İçerik Analizi:
- Anahtar kelimelerle suç unsuru içeren mesaj, yorum, gönderi taraması
- Görsellerde yasaklı veya şüpheli içeriklerin tespiti
:::DİKKAT
Multimedya içeriklerinde yer alan metaveriler (örneğin GPS koordinatları) doğrudan olay yeri hakkında bilgi verebilir!
:::
4. Yasal ve Etik Sınırlar
Adli bilişim uzmanlarının sosyal medya verisi toplarken ve işlerken yasal sınırlar içerisinde kalması zorunludur.
- KVKK (Kişisel Verilerin Korunması Kanunu) kapsamına uyulmalıdır.
- Mahkeme kararı olmadan veri toplamak yasal değildir.
- Manipüle edilmiş içeriklere karşı dikkatli olunmalı, doğrulama yapılmalıdır.
Etik ihlaller, davaların düşmesine ya da delillerin geçersiz sayılmasına yol açabilir!
Soru-Cevap ile Konuyu Pekiştirelim
Soru 1: Sosyal medya verisi toplamak için hangi yöntemler kullanılabilir?
Cevap: Adli görüntü alma, API kullanımı ve mahkeme kararı ile doğrudan platformlardan veri talebi gibi yöntemler kullanılır.
Soru 2: Sosyal medya üzerinden elde edilen hangi veri türleri suç ortaklıklarını ortaya çıkarabilir?
Cevap: İlişki (ağ) analizleri ile kullanıcıların sık iletişimde olduğu kişiler ve örgüt bağlantıları tespit edilebilir.
Soru 3: Görsel içeriklerdeki hangi detaylar adli analizde önemlidir?
Cevap: Fotoğraf ve videolara gömülü olan GPS verileri ve diğer metaveriler olay yerinin belirlenmesine yardımcı olur.
Hızlı Bilgiler (Cheat Sheet)
- X1 Social Discovery: Sosyal medya analizi için güçlü bir araçtır.
- Zaman Damgaları: Ne zaman, nerede, kimle iletişim kurulduğunu gösterir.
- Görsel İçerik: GPS/metaveri incelemesi ile olay yeri tespiti yapılabilir.
- Ağ Analizi: Suç örgütleri ve ortakları tespit edilebilir.
Mini Özet Tablosu
| Alan | Açıklama |
|---|---|
| Amaç | Sosyal medya dijital izlerini analiz etmek |
| Veriler | Mesajlar, konumlar, içerikler, zaman damgaları |
| Araçlar | X1 Social Discovery, AXIOM, Belkasoft |
| Analiz Türleri | Zaman, ilişki, içerik ve konum analizleri |
| Yasal Dayanak | KVKK uyumu, mahkeme kararı, etik kurallar |